روح .راه .ارامش

در
هنگام شرمساری، ابراز وجود کار دشواری ا‌ست. کوپاچ و متز1 (1990) پاسخ‌های
مقابله با شرمساری را از لحاظ محتوایی، به چهار نوع تقسیم کرده‌اند:

1.معذرت خواهی.
معذرت خواهی به شکل‌های زیر انجام می‌شود: از جملات ساده «متأسفم» و ابراز
ندامت گرفته تا تلاش برای جبران یا تلافی کردن، مثل پر کردن لیوان ریخته
شده.
2.توضیح: ما گاه برای انکار نقش‌ خود در ارتکاب به عملی
ناخوشایند عذری می‌آوریم که وخامت و شدت عمل را کم کند، مثلاً عجب
خرابکاری‌ای شد اما تصادفی بود؛ یا آنکه به توجیه متوسل می‌شویم یعنی
مسوولیت کار خود را می‌پذیریم اما ناخوشایند بودن عواقب آن را منکر
می‌شویم، مثل: خیلی خُب من بودم که آن را زمین انداختم اما به کسی که
صدمه‌ای نرسید.
3-شوخی: گاهی برای مقابله با شرمساری به لطیفه
متوسل می‌شویم و به این ترتیب احتمال طرد شدن را به نفع خود تغییر
می‌دهیم. در این گونه مواقع «یک لطیفه خوب می‌تواند بدون آنکه ارزش ما را
پایین آورد ندامت، احساس گناه و شرمندگی ما را نشان دهد.» (کوپاچ و متز،
1990، ص 329).
4.اجتناب: در این حالت ما از موضوعات حساس طفره می‌رویم و موضوع شرم‌آور را به سرعت عوض می‌کنیم یا ساکت مانده و محل را ترک می‌کنیم.
گاهی
ما می‌توانیم به طور همزمان از دو یا چند مورد از روش‌های پاسخ استفاده
کنیم. مثلاً در هنگام ابراز وجود، از توضیح، معذرت‌خواهی و جبران استفاده
کرده و شوخی را هم چاشنی آن کنیم. کوپاچ و متز متذکر می‌شوند که پرخاشگری
در هنگام شرمساری (مثلاً اگر توی لعنتی آنجا نمی‌ایستادی اینطور نمی‌شد)
پاسخ مناسبی نیست.
رُز و تریون2 (1979) بین سه نوع محتوای ابراز وجود
تمایز گذارده‌اند. این سه نوع ابراز وجود در مورد شکایت از غذای رستوران
به این شکل درمی‌آیند:

توصیف: «ببخشید، این غذا سرد است».

توصیف و مخالفت: «ببخشید، این غذا سرد است، من نمی‌توانم آن را بخورم».

توصیف همراه با مخالفت و تقاضای تغییر رفتار: «ببخشید، این غذا سرد است، من نمی‌توانم آن را بخورم؛ ممکنه عوضش کنید؟»

رُز
و تریون دریافتند هر چه پاسخ افراد از «توصیف» به سوی استفاده از سه نوع
پاسخ دیگر حرکت کند، میزان ابراز وجود هم افزایش می‌یابد. کولوتکین و
دیگران (1983) متوجه شدند که ابراز وجود با تقاضای تغییر رفتار توأم است.
آنها همچنین دریافتند که ابراز وجود اغلب با کلمه «من» و پرخاشگری با کلمه
«تو» (که تلویحاً به معنای اتهام است) همراه می شوند. این محققان به برخی
دیگر از جنبه‌های مهم ابراز وجود هم اشاره کرده‌اند: اظهارات شناختی (نظر
فرد درباره وضعیت)، تعیین جهت (اظهاراتی که نشان می‌دهند چه موضوعی را
می‌خواهیم مطرح کنیم) و ابراز احساسات. گلاسی3 و دیگران (1981) می‌گویند
ما باید خرده عناصر ابراز وجود را هم در نظر داشته باشیم که عبارتند از:
ابراز حقوق، رد کردن، درخواست تغییر رفتار، اظهارات همدلانه، تهدید یا
تعارض و دلیل آوردن.

با تشکر از مهران عزیز که این مطالب را برایع ما ارسال کرد